فیزیوتراپی بعد از جراحی رباط صلیبی یکی از موثرترین روش‌ها برای بهبود حرکت زانو و بازگرداندن قدرت اولیه آن است. این فرآیند به تسریع روند بهبودی بیمار کمک کرده و فرد را به زندگی عادی و فعالیت‌های روزمره بازمی‌گرداند. در این مطلب با ما همراه باشید تا هر آنچه لازم است درباره فیزیوتراپی پس از جراحی رباط صلیبی بدانید، توضیح دهیم.
دلیل ضروری بودن فیزیوتراپی بعد از عمل رباط صلیبی
پارگی رباط صلیبی بدون شک یک آسیب جدی به زانو محسوب می‌شود که بسته به شدت ضربه و آسیب، نیاز به جراحی و دوره‌های فیزیوتراپی دارد. جراح و فیزیوتراپیست با همکاری یکدیگر تمریناتی را برای بیمار تجویز می‌کنند تا او بتواند توان و قدرت از دست رفته را دوباره به دست آورده و به زندگی عادی خود بازگردد.
مزایای فیزیوتراپی بعد از عمل رباط صلیبی
فیزیوتراپی پس از جراحی رباط صلیبی مزایای زیادی دارد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
تسریع بهبودی: فیزیوتراپی با افزایش جریان خون و کاهش تورم می‌تواند به تسریع روند بهبودی کمک کند.
بهبود انعطاف پذیری: تمرینات فیزیوتراپی می‌توانند به بازگشت دامنه حرکتی و بهبود انعطاف پذیری کلی کمک کنند.
تقویت عضلات: فیزیوتراپیست شما تمریناتی را برای تقویت عضلات اطراف مفصل زانو طراحی می‌کند که می‌تواند به جلوگیری از آسیب‌های آینده کمک کند.
کاهش درد: یک برنامه فیزیوتراپی خوب می‌تواند با افزایش ترشح اندورفین و بهبود گردش خون به کاهش سطح درد کمک کند.
بهبود تعادل و هماهنگی: افرادی که جراحی رباط صلیبی انجام داده‌اند، ممکن است مشکلاتی در تعادل و هماهنگی داشته باشند. فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود این مشکلات کمک کند.
چهار مرحله فیزیوتراپی بعد از عمل رباط صلیبی
فیزیوتراپی پس از جراحی رباط صلیبی شامل چندین مرحله است که در هفته‌های مختلف بعد از عمل انجام می‌شوند. در هر یک از این مراحل، جراح با توجه به تحلیل‌های فیزیوتراپیست، تمرینات ویژه‌ای را برای بیمار تجویز می‌کند.
مرحله اول: کمک به بهبودی زانو
مرحله اول فیزیوتراپی با هدف محافظت از زانو و بازگرداندن عملکرد طبیعی آن آغاز می‌شود. در این مرحله، انتظار می‌رود عضلات چهار سر ران بدون مشکل بوده و دامنه حرکتی مفصل به حالت عادی برگردد. بیمار ممکن است نیاز به استفاده از عصای زیر بغل و بریس کامل زانو داشته باشد.
مرحله دوم: کنار گذاشتن عصا
پس از کاهش تورم، مرحله دوم فیزیوتراپی با هدف ترک استفاده از عصا آغاز می‌شود. در این زمان، باید بتوانید به راحتی عضله چهار سر ران خود را منقبض کنید. این کار به محافظت از زانوی در حال بهبود کمک کرده و به شما امکان می‌دهد تا راه رفتن عادی را آغاز کنید. در این مرحله، فیزیوتراپیست توصیه به استفاده از یخ کرده و از تحریک الکتریکی عصبی-عضلانی بهره می‌برد.
مرحله سوم قوی‌تر شدن
هدف این مرحله از فیزیوتراپی پس از جراحی رباط صلیبی تقویت عضلات پا است، به طوری که در پایان این مرحله فرد بتواند از راه رفتن به دویدن آهسته پیشرفت کند.
مرحله چهارم: بازگشت به حالت عادی
در این مرحله می‌توانید به طور معمولی بدوید، اما نباید به خود فشار بیاورید و ورزش‌های سطح بالا انجام دهید. هنوز زود است که بخواهید شروع و توقف‌های ناگهانی یا تغییر جهت‌های متعدد داشته باشید.
روش‌های فیزیوتراپی بعد از عمل رباط صلیبی
انتخاب روش‌های مختلف فیزیوتراپی بستگی به نظر پزشک معالج و شرایط بافت آسیب دیده بیمار دارد. بنابراین ممکن است پزشک روش‌های سنتی فیزیوتراپی را مؤثر بداند، مانند آرام سازی عضلات، طب سوزنی، یا درمان بافت آسیب دیده با استفاده از گرما. همچنین، پزشک ممکن است متدهای پیشرفته‌تری مثل شوک الکتریکی، درمان با مگنت، یا درمان با لیزر را توصیه کند. در هر صورت، بهترین روش درمانی بر اساس وضعیت جسمی و روحی بیمار انتخاب می‌شود و هدف، تسریع روند بهبودی است.
فیزیوتراپی پس از جراحی رباط صلیبی به بازسازی عملکرد زانو و تقویت عضلات اطراف آن کمک می‌کند. در ادامه به برخی از روش‌های فیزیوتراپی بعد از عمل رباط صلیبی اشاره می‌کنیم:
حرکات کششی و تقویتی اولیه
در روزهای ابتدایی پس از جراحی، فیزیوتراپی با تمرینات کششی ساده و تقویتی آغاز می‌شود. هدف این تمرینات حفظ دامنه حرکتی زانو و پیشگیری از چسبندگی بافت‌ها است. تمرینات شامل حرکت دادن زانو در جهت‌های مختلف (انعطاف و کشش عضلات) و تقویت عضلات چهارسر ران می‌شود.
کمپرس سرد و گرم
استفاده از کمپرس سرد به کاهش تورم و التهاب کمک می‌کند، در حالی که کمپرس گرم برای تسکین درد و شل شدن عضلات پس از تمرینات به کار می‌رود. این روش‌ها باید طبق دستور پزشک و فیزیوتراپیست استفاده شوند.
تقویت عضلات چهارسر ران و همسترینگ
تقویت عضلات اطراف زانو، به ویژه عضلات چهارسر ران و همسترینگ، از مراحل اصلی فیزیوتراپی پس از جراحی رباط صلیبی است. تمرینات تقویتی می‌توانند شامل حرکات ایزومتریک (بدون حرکت مفصل) و ایزوتونیک (با حرکت مفصل) باشند.
تمرینات تعادلی و حرکتی
تمرینات تعادلی به حفظ ثبات زانو و بهبود کنترل حرکتی کمک می‌کنند. این تمرینات می‌توانند شامل ایستادن روی یک پا، استفاده از دستگاه‌های تعادلی مانند توپ‌های لاستیکی یا نیم‌کُره‌های تعادلی (Balance Pad) باشند.
حرکات افزایش دامنه حرکتی (ROM exercises)
این تمرینات هدفشان افزایش دامنه حرکتی مفصل زانو است تا از محدود شدن حرکت در مراحل ابتدایی پس از جراحی جلوگیری کنند. انجام این حرکات باید به تدریج و تحت نظارت فیزیوتراپیست صورت گیرد.
تمرینات تقویتی با دستگاه‌های مخصوص
در مراحل پیشرفته‌تر، ممکن است از دستگاه‌های فیزیوتراپی برای تقویت بیشتر عضلات استفاده شود. این دستگاه‌ها به تقویت عضلات و بهبود استقامت کمک می‌کنند.
آب درمانی (هیدروتراپی)
تمرینات در آب می‌تواند به کاهش فشار روی مفصل زانو کمک کند و در عین حال عضلات را تقویت کند. آب درمانی به ویژه در مراحل ابتدایی به کاهش درد و تورم کمک می‌کند.
تمرینات انعطاف‌پذیری و کشش
پس از کاهش التهاب، تمرینات کششی برای بازگرداندن انعطاف‌پذیری به زانو و عضلات اطراف آن ضروری است. این تمرینات به بهبود دامنه حرکتی کمک می‌کنند و از سفت شدن بافت‌ها جلوگیری می‌کنند.
تمرینات پیشرفته‌تر برای بازگشت به فعالیت‌های ورزشی
پس از گذشت مدت زمان مناسب و با تأسیس قدرت و استقامت کافی در زانو، فیزیوتراپیست تمرینات پیشرفته‌تری مانند دویدن، پرش، و تغییرات سریع جهت و دیگر فعالیت‌های ورزشی را شروع می‌کند تا بیمار آماده بازگشت به ورزش شود.
فیزیوتراپی پس از جراحی رباط صلیبی به تدریج شدت می‌یابد و باید به طور مداوم تحت نظر فیزیوتراپیست قرار گیرد تا به بهترین نتایج و بهبودی سریع‌تر دست یابید.
فیزیوتراپی بعد از عمل رباط صلیبی چقدر زمان می‌برد؟
تعداد جلسات فیزیوتراپی پس از معاینات بدنی و بررسی وضعیت زانو توسط پزشک مشخص می‌شود. هر فیزیوتراپیست طرح و روش‌های خاص خود را برای درمان دارد. همچنین، وضعیت جسمانی و دامنه حرکتی بیمار در تعیین تعداد جلسات درمان موثر است. به طور کلی، فیزیوتراپی و توانبخشی پس از عمل رباط صلیبی معمولا بین ۴ تا ۶ ماه طول می‌کشد. ممکن است پزشک در ۶ هفته اول از بیمار بخواهد که سه روز در هفته به جلسات فیزیوتراپی برود.
سخن پایانی
فیزیوتراپی پس از جراحی رباط صلیبی نقش مهمی در بازگشت به حرکت و تقویت زانو دارد. با انجام تمرینات منظم و تحت نظر فیزیوتراپیست، به زودی قادر خواهید بود فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرید. برای رسیدن به بهترین نتیجه، مشورت با پزشک متخصص و پیگیری دقیق دستورات درمانی از اهمیت زیادی برخوردار است. دکتر منصور رضایی، جراح و متخصص ارتوپدی، با تجربه و دانش تخصصی خود در زمینه درمان جراحی رباط صلیبی، به شما کمک خواهد کرد تا به سرعت به روند بهبودی و بازگشت به زندگی فعال خود دست یابید.
سوالات متداول
تعداد جلسات فیزیوتراپی بستگی به نوع جراحی، وضعیت زانو و میزان پیشرفت شما دارد. معمولا ۶ تا ۱۲ هفته فیزیوتراپی لازم است تا به نتیجه مطلوب برسید.
در ابتدای روند فیزیوتراپی ممکن است کمی درد احساس کنید، اما این درد نباید شدید یا غیرقابل تحمل باشد. فیزیوتراپیست به شما کمک می‌کند تا از آسیب‌های بیشتر جلوگیری کنید و روند بهبودی به درستی پیش برود.
پس از تکمیل فیزیوتراپی، معمولا تمرینات تقویتی و کششی برای حفظ سلامت زانو و پیشگیری از آسیب‌های احتمالی توصیه می‌شود. این تمرینات می‌توانند بخشی از برنامه تمرینی روزانه شما شوند.
