تعویض مفصل لگن چیست و چگونه انجام می شود؟

تعویض مفصل لگن، که به آن آرتروپلاستی مفصل لگن نیز گفته می‌شود، یک روش جراحی است که در آن مفصل آسیب‌دیده با یک مفصل مصنوعی (پروتز) جایگزین می‌شود. مفصل لگن از یک سر توپی‌ شکل استخوان ران تشکیل شده که در داخل حفره‌ای به نام استابولوم لگن قرار می‌گیرد. یک غضروف نرم سطح استخوان‌های مفصل را پوشش می‌دهد، که نقش ضربه‌گیر را برای مفصل لگن ایفا می‌کند و حرکت را تسهیل می‌نماید. در این مطلب به بررسی این جراحی و نحوه انجام آن خواهیم پرداخت.

جراحی تعویض مفصل لگن چیست؟

جراحی تعویض لگن، که به طور تخصصی به عنوان آرتروپلاستی لگن شناخته می‌شود، یک روش جراحی است که به منظور کاهش درد و بهبود عملکرد لگن انجام می‌شود. در این روش، اجزای آسیب ‌دیده یا تمام آن به صورت قسمتی یا کامل با اجزای مصنوعی جایگزین می‌شوند. لگن، یکی از مفاصل گویی است که از تلاقی استخوان ران با قسمتی از استخوان لگن تشکیل شده است.

در این مفصل، سر استخوان فمور یا استخوان ران د راستخوان لگن جای گرفته و در آن حرکت می‌کند. در جراحی تعویض مفصل لگن احتمال دارد س استخوان فمور، بخشی از مفصل که توسط استخوان لگن تشکیل می‌شود یا هر دو این بخش‌ها با اجزای مصنوعی تعویض شوند. هدف از انجام این جراحی، کاهش درد و ناراحتی و همچنین بهبود توانایی فرد در انجام فعالیت‌های روزمره است.

علل انجام عمل تعویض مفصل لگن

 صدمات و آسیب‌هایی که ممکن است به مفصل لگن وارد شوند، می‌توانند به ایجاد وضعیت‌هایی منجر شوند که انجام  جراحی تعویض لگن ضروری می‌گردد. می‌توان به بیماری‌ها و عواملی که ممکن است باعث آسیب به مفصل لگن و در نهایت ایجاد نیاز به جراحی تعویض لگن شوند، اشاره کرد:

استئوآرتریت یا آرتروز: با بروز این بیماری، غضروف مفصلی که سبب کمک به حرکت استخوان‌ها و کاهش اصطکاک بین آن‌ها می‌شود، صدمه دیده و تخریب می‌شود.

آرتریت روماتوئید: آرتریت روماتوئید، یک بیماری با پایه‌ای ایمنی است که ناشی از پاسخ بیش از حد سیستم ایمنی به محرک‌ها است. این بیماری منجر به التهاب در غضروف مفصلی و در برخی موارد زیر غضروف‌ها استخوانی می‌شود. آرتریت روماتوئید عوارض و تغییرات شکلی در مفاصل را نیز به همراه دارد.

استئونکروز: یک وضعیت است که هنگامی که سر استخوان ران به اندازه کافی خون دریافت نمی‌کند، ممکن است باعث مرگ سلولی، تغییر شکل و تخریب آن شود. این وضعیت معمولا ناشی از صدمات، شکستگی‌ها، یا رفتگی‌های مفصل لگن و سر استخوان ران ایجاد می‌شود.

چه افرادی به انجام عمل تعویض مفصل لگن نیاز دارند؟

جراحی تعویض مفصل لگن معمولا زمانی پیشنهاد می‌شود که آسیب لگن به گونه‌ای است که درد آن به درمان‌های غیرمداخله‌ای پاسخ نمی‌دهد و همچنین با فعالیت‌های روزانهٔ شخص تداخل دارد. افرادی که دارای ویژگی‌های زیر هستند، برای انجام جراحی تعویض مفصل لگن مناسب هستند:

• در اثر بیماری‌هایی مانند استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید، استئونکروز یا تومورهای مفصل لگن، آسیب‌های وارد شده به مفصل لگن ایجاد شده باشد.
• تروما و آسیب به لگن باعث ایجاد مشکل در مفصل شود
• درمان‌های دیگر، مانند فیزیوتراپی و ورزش‌ها، ابزارهای کمک کننده به راه رفتن و همچنین داروهای ضد التهاب، در درمان درد و ناراحتی فرد تاثیری نداشته باشند.

 از طرفی، اگر فرد بیمار، مشکلات زیر را داشته باشد، نباید عمل تعویض مفصل انجام دهد.

• بیماری‌های مزمن از جمله بیماری پارکینسون و حالت‌هایی که باعث ضعف شدید عضلانی می‌شوند.
• مبتلا بودن به بیماری شدید و التهابی

روش‌های انجام تعویض مفصل لگن

برای این جراحی، روش‌های گوناگونی وجود دارد که بر اساس وضعیت بیمار و علت آسیب به لگن توصیه می‌شوند. این روش‌ها و انواع آن‌ها شامل موارد زیر می‌شود:

عمل تعویض کامل مفصل لگن

در این روش از جراحی هر دو بخش تشکیل‌دهنده مفصل لگن، سر استخوان ران و هم استخوان لگن تعویض می‌شوند.

عمل تعویض قسمتی از مفصل لگن

در جراحی تعویض قسمتی از مفصل لگن، فقط قسمت توپ یا همان سر استخوان فمور تعویض می‌شود.

جراحی تعویض مفصل لگن چگونه انجام می‌شود؟

جراحی تعویض مفصل لگن توسط یک جراح ارتوپد انجام می‌شود و در این جراحی مفصل آسیب دیده بیمار برداشته می‌شود و یک مفصل مصنوعی را جایگزین می‌کند. مدت زمان این جراحی حدود 1 الی 2 ساعت طول می‌کشد، و ممکن است به دلیل پیچیدگی عمل در بیماران مختلف، این مدت زمان تغییر کند.

مفصل مصنوعی از اجزای مختلف و پیوسته به یکدیگر تشکیل شده است. این اجزا از بالا به ترتیب شامل کاسه فلزی، کاسه پلاستیکی، سر فلزی، گردن فلزی، و دسته است. همچنین، برای ساخت بخش‌هایی از یک مفصل مصنوعی، ممکن است از موادی مانند سرامیک یا پلی‌اتیلن نیز استفاده شود.

قبل از شروع جراحی، بیمار در اتاق عمل بیهوش می‌شود. در حین عمل جراحی، پزشک بخشی از استخوان ران که در ناحیه لگن آسیب دیده از بدن بیمار خارج می‌کند و به وسیله دسته stem، یک کره فلزی را که جایگزین قسمت آسیب دیده استخوان ران است، به قسمت سالم استخوان متصل می‌کند. سپس جراح قسمتی از استابولوم، که محل اتصال سر استخوان ران است، را از غضروف و بخش‌های آسیب‌دیده پاکسازی می‌کند. سپس حفرهٔ استابولوم، به شکل نیمکره، باز می‌شود. در داخل این حفره، ابتدا کاسه فلزی و سپس کاسه پلاستیکی قرار می‌گیرد. سر فلزی سپس در کاسه پلاستیکی قرار می‌گیرد و در نهایت، با قرار دادن سر فلزی در کاسه پلاستیکی، قادر به حرکت در جهات مختلف خواهد بود.

نتیجه گیری

جراحی تعویض مفصل زانو یک روش درمانی پیشرفته است که برای بیمارانی که دچار آسیب شدید در مفصل زانو هستند و درمان‌های دیگر موثر نبوده است، توصیه می‌شود. این جراحی اغلب بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی بیماران ایجاد می‌کند و می‌تواند در کاهش درد، بهبود حرکت و بازگشت به فعالیت‌های روزمره کمک کند. با این حال، همانطور که در هر جراحی دیگری نیز صدق می‌کند، خطرات و مخاطراتی ممکن است وجود داشته باشد. بنابراین، تصمیم در مورد انجام این جراحی باید توسط یک تیم پزشکی متخصص و با توجه به شرایط و نیازهای خاص هر بیمار گرفته شود.

سوالات متداول